Obowiązek i prawo wykonywania bieżącej pieczy nad dzieckiem umieszczonym w rodzinnej pieczy zastępczej, jego wychowania i reprezentowania w tych sprawach, a w szczególności w dochodzeniu świadczeń przeznaczonych na zaspokojenie jego potrzeb, należą do rodziny zastępczej lub prowadzącego rodzinny dom dziecka.
Pozostałe obowiązki i prawa wynikające z władzy rodzicielskiej należą do rodziców dziecka. Sąd opiekuńczy może jednak postanowić inaczej. W sytuacji gdy rodzice dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej mają ograniczoną władzę rodzicielską, to nadal przysługuje im prawo do decydowania o istotnych dla dziecka sprawach, np. wyrażenie zgody na leczenie lub przeprowadzenie zabiegu, zwrócenie się do sądu o wyrażenie zgody na odrzucenie w imieniu małoletniego spadku, a po jej uzyskaniu, odrzucenie w imieniu dziecka spadku, złożenie wniosku o orzeczenie o niepełnosprawności, złożenie wniosku o wydanie paszportu czy dowodu osobistego. Rodzina zastępcza lub prowadzący rodzinny dom dziecka w przykładowo wymienionych sprawach nie będą uprawnieni do reprezentowania dziecka. Jeśli opiekun zastępczy napotka na przeszkodę w uzyskaniu od rodzica zgody na dokonanie wskazanych czynności, to istnieje możliwość aby sąd opiekuńczy wyraźnie upoważnił rodzinę zastępczą do dokonywania określonych czynności. W tym celu należy złożyć w sądzie stosowny wniosek. Osoby, które jednocześnie pełnią funkcję opiekuna zastępczego i opiekuna prawnego, mogą podejmować decyzje w istotnych sprawach dotyczących osoby dziecka bez zgody sądu. Opieka prawna jest ustanawiana gdy rodzice zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej, a zatem nie mogą decydować już o istotnych dla dziecka sprawach.
